Người xứ Đoài (Sơn Tây, Hà Nội) có nhiều món ăn đặc sắc như
bánh tẻ, nem Phùng, Gà Mía mang hương vị riêng biệt. Thưởng thức những
món ăn đậm chất dân dã, thôn quê để cảm nhận được văn hóa ẩm thực của
một vùng quê Bắc Bộ.

Bánh tẻ Sơn Tây

Với cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, xứ Đoài luôn hấp dẫn du khách bởi
làng cổ Đường Lâm nổi tiếng, ngoài ra nơi đây còn có một món ăn dân dã
đặc biệt mà bạn nên thưởng thức. Người dân quê hồn hậu, chất phác ở đây
thường có món bánh tẻ thay vì bánh chưng, bánh dày, xôi trong mâm cỗ.
Chiếc bánh tẻ nhỏ xinh, dài dài bên trong có nhân thịt băm thật nhỏ, được
trộn cùng với mộc nhĩ, ăn hoài không biết chán luôn được khách thập
phương mua làm quà mỗi khi đến vùng đất này.



Chiếc bánh tẻ thơm mùi mộc nhĩ, hành, và thịt nạc băm. Ảnh: Đặng Tuyền

Thường gạo để làm bánh tẻ phải là gạo ngon, trắng, dẻo và thơm được
ngâm kỹ và thay nước nhiều lần. Sau khi ngâm, gạo được xay nhuyễn để
nước bột có màu trắng tinh. Bột để nước ráo cho đủ độ, được đem vào nồi
sơ quánh lại cho sền sệt rồi mới đem ra gói, để bánh có độ dẻo mà vẫn
giòn.

Công đoạn làm nhân bánh giản đơn nhưng cũng đòi hỏi sự khéo tay, nêm
nếm gia vị sao cho vừa đủ. Thịt nửa nạc nửa mỡ được băm thật nhỏ, mộc nhĩ đen
thái chỉ rồi đem xào sơ qua cùng với hành cho thơm, cho thấm gia vị rồi
mới đem gói. Lá dong cũng phải là loại lá nhỏ, xanh và dùng dây lạt
tước nhỏ, quấn theo chiều dài của bánh.

Để bánh giữ nguyên được hương vị thơm ngon mà không bị nhão, người ta
không cho bánh vào luộc và đem hấp cách thủy. Hơi nước làm bột chín đều,
không bị nhão và nhân bánh cũng không bị nhạt. Chiếc bánh xinh xắn, mở
lớp lá dong xanh, khúc bánh hiện ra màu trắng trong, tỏa hơi nóng, mùi
thơm dịu nhẹ.

Bánh mật, bánh gai

Vào dịp Tết, ở một số gia đình thường làm bánh mật, bánh gai, một loại
bánh dân dã được làm bằng bột nếp. Thường thì gạo nếp sau khi xay xong,
để ráo nước rồi đem trộn với mật mía cho thật mịn. Nhân bánh làm bằng đỗ
xanh, xào chín với đường, thêm chút dừa hay thịt mỡ luộc bằng nước
đường rồi cho vào giữa bánh, gói lại thành hình vuông. Nếu là bánh gai
thì thêm ít lá gai khô, luộc rồi băm thật nhỏ, trộn vào bột cùng mật mía.

Để gói các loại bánh này thường phải là lá chuối khô, sau đó cho bánh
vào nồi hấp cách thủy sao cho đủ độ chín, bánh không nát mà cũng không
bị cứng quá.

Để ăn bánh mật, bánh gai, người thưởng thức cũng phải rất cầu kỳ khi
tước nhỏ từng sợi lá chuối, nếu không bánh sẽ bị dính hết vào lớp lá, lộ
hết lớp nhân bên trong. Khi bóc ra, bạn sẽ thấy một màu nâu hay đen
mỏng tang, bao bọc lấy lớp nhân đậu xanh thơm thơm cùng mùi mật mía, lá
gai, lá chuối khô tạo thành một hương vị độc đáo, đậm chất thôn dã.

Kẹo dồi



Kẹo dồi (màu trắng), món quà quê dân dã. Ảnh: Anh Phương

Món đồ ăn chẳng cao lương mỹ vị, mà lại rất giản dị cũng luôn hấp dẫn
du khách. Nguyên liệu làm kẹo dồi giản đơn, thường được làm từ mạch nha,
đường và lạc nhưng đòi hỏi phải có sự kỳ công và khéo léo của người
làm. Nấu mạch nha phải đến độ keo nhất định, không lỏng quá cũng không
quá cứng để “đánh” kẹo thành công. Vì thế người làm phải có sức khỏe và
sự bền bỉ.

Cả khối đường được dàn mỏng, càng mỏng càng tốt, rồi cho hỗn hợp nhân
lạc đã nhào đường, mạch nha vào giữa, cuốn tròn lại thành hình dồi chó.
Chờ nguội đủ độ, lấy dao cắt vát thành những khoanh kẹo như những miếng
dồi.

Sau khi ngắm cảnh thôn quê, ngồi bên quán trà đầu làng, thưởng thức món
kẹo dồi trắng phau bên chén trà xanh ngát hương, bạn sẽ cảm thấy cuộc
sống nơi đây thật thú vị.

Nem Phùng nổi tiếng

Những quả nem vuông vắn, khi mở ra thơm nức mùi thính gạo, của bì lợn,
mùi hăng hăng của lá sung… khiến bất kỳ ai một lần ăn cũng nhớ mãi. Món
nem Phùng đặc biệt bởi việc chọn nguyên liệu cầu kỳ, chế biến cũng rất
công phu. Để làm nem Phùng ngon, người ta phải chọn thịt mông sấn có
nạc, có mỡ, ngoài bì phải sạch lông. Dựa theo thớ mà người chế biến cắt
ra từng khúc, sau đó nhúng nước sôi cho tái rồi vớt ra, lọc bì riêng,
thịt nạc, thịt mỡ riêng.

Bì lợn phải luộc hai lần cho đến khi bì mỏng và trong rồi thái sợi chỉ
mảnh, vừa thơm, vừa giòn. Thịt nạc, thịt mỡ cũng đem xắt nhỏ xíu như
hạt đỗ xanh, mỡ càng mỏng và nhỏ hình con chì, trộn một ít gia vị như
muối tiêu, nước mắm ngon, Bột gọt (mì chính) gia giảm đúng liều lượng.

Gạo để rang thính làm nem phải là gạo nếp quýt pha lẫn gạo tẻ theo đúng
tỉ lệ để thính xốp và thơm. Rang gạo làm thính cũng rất công phu, làm
sao để cho đủ nhiệt, lên màu vàng như cánh gián. Sau đó bột thính trộn
đều với nhân thịt. Để cho nem ngon, người ta trộn bì vào sau. Lá gói nem
cũng phải là lá chuối tây, còn xanh, rửa thật sạch phơi ráo nước, sau đó gói
kín nhân buộc lại bằng lạt, giữ ấm vài ngày là có thể ăn được. Nem
Phùng phải ăn kèm với lá sung non, lá đinh lăng, chấm với nước mắm pha
chua ngọt và có độ cay mới thưởng thức được hết hương vị thơm ngon của
món ăn quê mùa, dân dã này.



Nem Phùng nổi tiếng đất Sơn Tây. Ảnh: dulichgo

Gà Mía xứ Đoài

Nhắc đến xứ Đoài thơ mộng, người ta không thể quên nói về giống gà Mía
nổi tiếng. Trong mâm cỗ ngày lễ, giỗ chạp, thờ cúng, ngày Tết, món gà
Mía luộc bao giờ cũng được nhiều người ưa chuộng.

Gà Mía là giống gà thuần chủng được nuôi dưỡng và bảo tồn tại vùng
Đường Lâm từ rất lâu đời. Đây là giống gà có trọng lượng vừa phải, khi
luộc chín tới, để nguội, chặt miếng thịt gà to bằng bao diêm, rắc lá
chanh thái chỉ, thịt trắng, dai chắc và đặc biệt thơm ngon. Thịt còn
nguyên lớp da, dưới là lớp mỡ mảnh, ngọt mà không ngấy, không béo như
một số loại gà khác.

Khi ăn cùng với miếng dưa cần muối xổi khiến vị béo của mỡ, vị thơm
ngọt của thịt gà hòa trong vị chua giòn của dưa cần khiến người ăn nhớ
mãi.

Tổng hợp & BT: Lê Minh (NauNgon.com)